Συμπολίτισσες και συμπολίτες,
εμείς οι Χριστιανοί δεν εορτάζουμε την ημέρα των γενεθλίων μας αλλά την ημέρα που εορτάζει ο Άγιος το όνομα του οποίου φέρουμε. Δεν είναι αυτό ένα τυχαίο γεγονός. Είναι μια στάση, μια επιλογή που ξεκινά από την ορθόδοξη πίστη και τον τρόπο που αυτή αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο πρόσωπο. Μέσα στην μοναδικότητά του αναγνωρίζει και την εν δυνάμει αγιότητά του αφού στο πρόσωπο κάθε ανθρώπου ανεξάρτητα από χρώμα δέρματος, φυλή, θρήσκευμα, εθνικότητα, η Ορθοδοξία βλέπει την εικόνα του Θεού. Έτσι δεν γιορτάζουμε τα γενέθλια γιατί αυτή είναι ένα ατομικό γεγονός που δεν συνδέεται με τη σωτηρία της ψυχής μας. Εορτάζοντας την ημέρα που εορτάζει ο Άγιος που φέρουμε το όνομά του, στην πραγματικότητα εορτάζουμε την εν δυνάμει αγιότητα του προσώπου καθενός από εμάς, εορτάζουμε δηλαδή τη δυνατότητά μας να σωθούμε.
Από τη στιγμή όμως που έχουμε τη δυνατότητα, έχουμε και την ευθύνη. Στην Ορθοδοξία η ευθύνη της επιλογής ανήκει στον άνθρωπο γιατί ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο. Γι' αυτό για εμάς δεν υπάρχει η λογική της μοίρας και του ριζικού διότι την μοίρα μας την φτιάχνουμε μόνοι μας με τα χέρια και τις επιλογές μας.
Αν έκανα αυτό τον πρόλογο είναι γιατί θέλω να τονίσω δυο πράγματα. Πρώτον, να δείξω πόσο βαθιές είναι οι ρίζες της αντίληψης των Ελλήνων για τη ζωή και, ιδιαίτερα, για την ελευθερία. Αν κάποιος έπρεπε να κλείσει σε μια λέξη τον ελληνικό πολιτισμό, νομίζω ότι αυτή θα ήταν η λέξη ελευθερία. Αυτή είχαν ως υπέρτατη αρχή οι αρχαίοι Έλληνες, αυτή έχει και η πίστη μας. Και στις δύο περιπτώσεις όμως η ελευθερία πήγαινε μαζί με την ευθύνη. Οι αρχαίοι Έλληνες είπαν στους Πέρσες ότι είναι ελεύθεροι επειδή δεν προσκυνούν έναν βασιλιά όπως αυτοί αλλά υπακούν στο νόμο που εκείνοι οι ίδιοι, ελεύθερα, διαμορφώνουν.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, ελευθερία χωρίς ευθύνη. Δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς νόμο. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι για το αν θα σωθούμε, εμείς είμαστε υπεύθυνοι και για το αν θα καταστραφούμε. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι γιατί είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε εκείνο που θεωρούμε σωστό. Αυτό ισχύει και για πρόσωπα και για οικογένειες και για πόλεις και για την χώρα ολόκληρη.
Ας κρατήσουμε στο μυαλό και στην καρδιά μας αυτές τις αρχές, ιδιαίτερα τώρα που μπροστά μας έχουμε για μιαν ακόμα φορά την ευθύνη της επιλογής, την ευθύνη για το ποιον δρόμο θα πάρει η πόλη μας στο μέλλον. Το μέλλον αυτής της πόλης που σήμερα γιορτάζει εσείς το καθορίζετε και κανένας άλλος. Όποιος νομίζει ότι είναι στρατηγός και μπορεί να μετακινεί τους πολίτες σαν είναι πιόνια στη σκακιέρα της εξουσίας του, δεν κάνει λάθος. Κάνει έγκλημα απέναντι στη συνείδησή του, στην πόλη και στους ανθρώπους της.
Γιορτάζει η πόλη μας σήμερα και γιορτάζει όχι την ημέρα που θεμελιώθηκε, δηλαδή την ημέρα των γενεθλίων της, αλλά την ημέρα που τιμάμε τον Άγιο Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη. Γιορτάζει δηλαδή την δυνατότητα της σωτηρίας της όπως ισχύει και για τα πρόσωπα. Αυτό αποδεικνύει την βαθιά και ειλικρινή θρησκευτικότητα του λαού μας.
Αυτό αποδεικνύει την απαράμιλλη σοφία του και την αρχαία πνευματικότητά του. Να λοιπόν πώς φαίνεται το μεγαλείο ενός πολιτισμού που αν και είναι ανθρώπινος, πάντα ξέρει να κοιτά ψηλά, να ξεφεύγει από τη συγκυρία και να προσπαθεί να θεώσει τον άνθρωπο. Ο ελληνικός πολιτισμός είτε στην αρχαία, είτε στη βυζαντινή είτε στη σημερινή μορφή του είχε πάντα ως στόχο να εξυψώσει τον άνθρωπο, να τον κάνει έναν καλύτερο άνθρωπο. Και αυτή την εξύψωση δεν την έβλεπε ως έναν ατομικό δρόμο ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο, δεν την έβλεπε ως μια εξ ανάγκης μοναχική πορεία, δεν την έβλεπε δηλαδή εγωιστικά αλλά μέσα από τη θυσία του εγώ, πάντοτε έθετε ψηλά το εμείς.
Αυτή είναι η έννοια της πόλης, αυτή είναι η ψυχή της πόλης, αυτό είναι το μέλλον της πόλης. Να μάθουμε να βάζουμε το εμείς, πριν από το εγώ, όπως είπε ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Αυτό ακριβώς έκανε και ο δικός μας στρατηγός ο Ευστάθιος Λιώσης του οποίου σήμερα κάναμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του. Δεν επιλέχθηκε τυχαία αυτή η ημέρα. Την επιλέξαμε για να τονίσουμε τους ακατάλυτους δεσμούς μεταξύ του τόπου μας και των τέκνων του. Είμαστε χώμα από αυτό το χώμα, εδώ είναι οι ρίζες μας, εδώ θα είναι πάντα οι ρίζες μας κι εδώ είναι η πραγματική μας δύναμη. Όταν βλέπουμε τι πέτυχε στη ζωή του ο δικός μας στρατηγός, τότε ξέρουμε ότι μπορούμε κι εμείς να πετύχουμε εκείνα που θα βάλουμε ως στόχο.
Εμείς έχουμε βάλει τον δικό μας στόχο και αυτός ο στόχος έχει μόνο τρία ονόματα: Άνω Λιόσια, Ζεφύρι και Φυλή. Γνωρίζω ότι κι άλλοι μπορούν να πουν τα ίδια λόγια. Γνωρίζετε όμως και εσείς πολύ καλά ποιοι τα εννοούν γιατί το έχουν αποδείξει με τις πράξεις τους και ποιοι όχι γιατί και αυτοί το απέδειξαν με τις πράξεις τους. Οι πράξεις του καθενός μιλάνε δυνατότερα από τα λόγια του.
Ο Μεγάλος Κωνσταντίνος δεν έγινε ένας επιτυχημένος κυβερνήτης που έφερε ευημερία στο λαό επειδή υποσχόταν να κάνει πράγματα βυθίζοντας το κράτος στα χρέη για να μοιράζει τα χρήματα σε όποιον ήταν δικός του. Έγινε ένας επιτυχημένος κυβερνήτης που αγαπούσε ο λαός γιατί ήταν δίκαιος, έκανε αυτά που υποσχόταν και το κρατικό ταμείο ήταν γεμάτο. Έτσι δεν εξαρτιόταν από τους τοκογλύφους της εποχής για να κάνει τα κέφια τους. Μπορούσε να κάνει επιλογές γιατί ήταν ελεύθερος να τις κάνει.
Όλοι γνωρίζουμε την ιστορία και πώς ο Μεγάλος Κωνσταντίνος έλαβε το θεϊκό σημάδι που προμήνυε τη νίκη του. Η θεοσημία της εμφάνισης του Σταυρού που έγραφε «εν τούτω νίκα» στον απογευματινό ουρανό έδειξε στον Μεγάλο Κωνσταντίνο τον δρόμο της αλήθειας. Της αλήθειας που είχε ζητήσει να βρει.
Με το λάβαρο του Σταυρού ο Μεγάλος Κωνσταντίνος νίκησε τους αντιπάλους του και ξεκίνησε μια νέα εποχή στη ζωή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ιδρύοντας την Κωνσταντινούπολη. Χωρίς την Πόλη δεν θα υπήρχε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία που κράτησε χίλια χρόνια διαμορφώνοντας την ιστορία όλου του κόσμου. Ας μην ξεχνάμε ότι όλοι εμείς, είμαστε οι απόγονοι και οι κληρονόμοι αυτής της μεγάλης δύναμης που ακόμα καταυγάζει τον κόσμο χάρη στην Ορθοδοξία. Εμείς οι Ορθόδοξοι, είμαστε η συνείδηση της χριστιανοσύνης.
Η Α' Οικουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. και ξεκίνησε με την περίφημη φράση του «περί της πίστεως σπουδάσωμεν». Αυτή η Σύνοδος έθεσε τα θεμέλια για να αποφύγουν οι χριστιανοί τις ανθρώπινες πλάνες. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι ο Μεγάλος Κωνσταντίνος ενώ έπραττε τόσα εις όφελος της αληθινής πίστης, ο ίδιος δεν ήταν βαπτισμένος χριστιανός.
Λίγα χρόνια αργότερα θα αποφασίσει να βαπτισθεί. Λίγο πριν την τελετή θα απευθύνει στους Επισκόπους αυτά τα καταπληκτικά λόγια: «Αυτός ήταν ο καιρός που προσδοκούσα από παλιά και διψούσα και ευχόμουν να καταξιωθώ της εν Θεώ σωτηρίας. Ήλθε η ώρα να απολαύσουμε και εμείς την αθανατοποιό σφραγίδα, ήλθε η ώρα να συμμετάσχουμε στο σωτήριο σφράγισμα, πράγμα που κάποτε επιθυμούσα να κάνω στα ρείθρα του Ιορδάνου, στα οποία, όπως παραδίδεται, ο Σωτήρας μας έλαβε το βάπτισμα εις ημέτερον τύπον. Ο Θεός όμως, που γνωρίζει το συμφέρον, μας αξιώνει να λάβουμε το βάπτισμα εδώ. Ας μην υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία. Γιατί και εάν ακόμη είναι θέλημα του Κυρίου της ζωής και του θανάτου να συνεχισθεί η επίγεια ζωή μας και να συνυπάρχω με το λαό του Θεού, θα πλαισιώσω τη ζωή μου με όλους εκείνους τους κανόνες που αρμόζουν στον Θεό».
Ο Άγιος Κωνσταντίνος «ενδεδυμένος Χριστόν» κατά την ρήση της Θείας Λειτουργίας, δεν έβαλε ποτέ ξανά τον αυτοκρατορικό μανδύα αλλά φορούσε πάντοτε το λευκό ένδυμα του βαπτίσματος μέχρι την ημέρα της Κοιμήσεώς του. Στην Αγία Ελένη, τη μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, οφείλουμε πολλά όπως σε κάθε μητέρα που γέννησε και ανάθρεψε έναν άξιο γιο. Άλλωστε εμείς οι Έλληνες πάντοτε είχαμε και έχουμε μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μας για την μητέρα. Η Αγία Ελένη έδειξε την ευσέβειά της με πολλές ευεργεσίες και την ανοικοδόμηση νέων Εκκλησιών στη Ρώμη (Τιμίου Σταυρού), στην Κωνσταντινούπολη (Αγίων Αποστόλων), στη Βηθλεέμ (βασιλική της Γεννήσεως) και επί του Όρους των Ελαιών (βασιλική της Γεθσημανή). Η Αγία Ελένη πήγε το 326 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ, όπου «μὲ μέγαν κόπον καὶ πολλὴν ἔξοδον καὶ φοβερίσματα ηὗρεν τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τοὺς ἄλλους δύο σταυροὺς τῶν ληστῶν», όπως γράφει ο Κύπριος Χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς.
Συμπολίτισσες και συμπολίτες,
σε λίγες μέρες ο καθένας από εμάς θα βρεθεί και πάλι ενώπιος ενωπίω με την συνείδησή του. Χάρη στη δημοκρατία έχει την ελευθερία να επιλέξει εκείνο που νομίζει σωστό για την πόλη, τον ίδιο και την οικογένειά του. Έχει την ελευθερία της επιλογής και μαζί με αυτήν έχει και την ευθύνη της επιλογής του. Σας ζητώ πρώτα απ' όλα, για το καλό της πόλης μας, να ασκήσετε όλοι το δικαίωμα της επιλογής. Η τελική απόφαση για το μέλλον της πόλης μας ανήκει σε καθέναν από εμάς γιατί όπως συμβαίνει με τα πανέμορφα ψηφιδωτά στις Εκκλησίες μας, αυτά σχηματίζονται από χιλιάδες ψηφίδες που όμως κάθε μια είναι μοναδική και μόνο όλες μαζί συνθέτουν το τελικό αποτέλεσμα.
Συμπολίτισσες και συμπολίτες,
η ευθύνη είναι δική σας όπως και το όφελος ή το κόστος. Επιλέξτε ελεύθερα, επιλέξτε περήφανα, επιλέξτε άφοβα όπως ταιριάζει στους απογόνους τιμημένων πατριωτών όπως ο Ευστάθιος Λιώσης, όπως ταιριάζει στους κατοίκους μιας πόλης που έχει ως προστάτες Αγίους τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη. Το μέλλον γράφεται σήμερα, γράφεται την Κυριακή και το γράφουμε μαζί. Εμπρός.
Χρόνια πολλά
